Πρακτικάριοι όλων των σχολών ενωθείτε!

Δεν προλάβαμε να δημοσιεύσουμε την χθεσινή εμπειρία ενός νέου που του ζητάν να δουλέψει εθελοντικά για μια επιχείρηση και σήμερα μαθαίνουμε ότι το Πανεπιστήμιο Αθηνών μετά βαΐων και κλάδων θα πραγματοποιήσει εκδήλωση αναζήτησης άμισθων κορόιδων για τις επιχειρήσεις εκμεταλλευόμενο την ανάγκη των φοιτητών για ένταξη στην αγορά εργασίας. Η εκδήλωση λέγεται "πιστοποίηση σύνδεσης θεωρίας και πράξης μέσω της πρακτικής άσκησης" και θα πραγματοποιηθεί την παρασκευή 12/9 από τις 10:45 το πρωί στην Πρυτανεία του Πανεπιστημίου Αθηνών στα Προπύλαια (Αμφιθέατρο Ιωάννης Δρακόπουλος). Εδώ είναι και η πλήρη πρόσκληση και το πρόγραμμα του σκλαβοπάζαρου.

Σε πλήρη συμφωνία λοιπόν με την γενικότερη αναδιαρθρωτική πολιτική του κράτους σε παιδεία-εργασία, οι πανεπιστημιακοί δεν ντρέπονται καθόλου να αναλαμβάνουν ρόλο διαμεσολαβητή για τις επιχειρήσεις που αναζητούν εθελοντές σκλάβους. Τι να πεις τα λεφτά είναι πολλά και κανείς δεν πλούτισε μόνο με ακαδημαϊκή θεωρία... Ευτυχώς μέσα στα πανεπιστήμια υπάρχουν φωνές που αρνούνται το ρόλο του φοιτητή ως άμισθου προλεταριάτου με καριερίστικες αυταπάτες. Μια τέτοια φωνή αναδημοσιεύουμε κι εμείς σε σχέση με τον θεσμό της πρακτικής άσκησης που βρήκαμε στο φορουμ των φοιτητών του τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ:


Για την πρακτική άσκηση...με αφορμή μια εκδήλωση

Μετά την ραστώνη των καλοκαιρινών διακοπών και εν μέσω του εξεταστικού αμόκ «να μαζέψω σημειώσεις!», «ποια είναι η ύλη;» και «τι στο διάολο διαβάζω;κάτι ξέρω και δεν πάω στα μαθήματα!» η ακαδημαϊκή χρονιά μας ανοίγει τις αγκάλες της. Φέτος μας επιφυλάσσει και μια έκπληξη. Πρόκειται για μια ημερίδα που θα λάβει χώρα στο κτίριο της Πρυτανείας στα Προπύλαια, αιθ.Ι.Δρακόπουλου την Παρασκευή 12/9 με θέμα την «Πιστοποίηση Σύνδεσης Θεωρίας και πράξης μέσω της Πρακτικής Άσκησης".


Για αρχή, κάποια απλά λογάκια.Τι είναι πρακτική άσκηση;

Λοιπόν, πρακτική άσκηση είναι: Να δουλεύεις σε εργαστήρια της σχολής σου επί ώρες,άμισθος, για να βγαίνουν αναφορές στις ημερήσιες εφημερίδες με την υπογραφή του υπεύθυνου καθηγητή. Να δουλεύεις σε ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα επί 3, 4,6,12 μήνες χωρίς μισθό και ασφάλιση κάνοντας χαμαλοδουλειές για το αφεντικό ή για τους μισθωτούς συναδέλφους σου. Να κάνεις ογκώδεις εργασίες και έρευνες και να τις βλέπεις δημοσιευμένες με την υπογραφή του καθηγητή σου πχ. να κάνεις εργασία για την ελληνική ραδιοφωνία από το 1930 ως το 1950 και να βλέπεις δημοσιευμένο «επιστημονικό» άρθρο του καθηγητή σου επ’ αυτού στο 2ο τεύχος του «Ζητήματα Επικοινωνίας» με την υπογραφή του και χωρίς καμία αναφορά σε σένα. Να δουλεύεις 10ωρα και 12ωρα σε εκπομπή του Τσίμα, του Κούλογλου, του Παπαχελά,του Αυγερόπουλου και άλλων τεράτων της «σοβαρής δημοσιογραφίας» με μόνο αντάλλαγμα «την επαφή σου με αυτά τα τέρατα και το δέος που σου προκαλούν από κοντά». Να δουλεύεις στην Αυγή, στο Κόκκινο, στον Ριζοσπάστη, στην Ελευθεροτυπία άμισθος ενώ τα αφεντικά σου μιλούν για την «γενιά των 700 ευρώ». Να κάνεις συνεντεύξεις, απομαγνητοφωνήσεις, ν’ αφήνεις τα μάτια σου μπροστά στον υπολογιστή ψάχνοντας θέματα και ταυτόχρονα να μην υπάρχεις για το μέσο που εργάζεσαι αφού δεν παίρνεις μία. Και όλα αυτά γιατί θεωρείσαι μαθητευόμενος!Δηλαδή βρίσκεσαι υπό δοκιμή, κάτι σαν τα «ψάρια» στους στρατώνες που ούτε κι εδώ λείπουν τα καψώνια.


Η κοροϊδία της μαθητείας

Όλα αυτά όμως δεν θα μπορούσαν να γίνουν χωρίς τα απαραίτητα ιδεολογήματα που θα αρρωστήσουν τον εγκέφαλό σου ώστε ν’ αρχίσεις να σκέφτεσαι με τα κριτήρια που βάζουν κάποιοι άλλοι στην ύπαρξή σου. Το πιο συνηθισμένο είναι η έννοια της μαθητείας. Εξαρχής, οι καθηγητές σου αλλά και οι συχνοί επισκέπτες από τον δημοσιογραφικό κόσμο που σε προσφωνούν συνάδελφο σου ξεκαθαρίζουν ότι ο «χώρος μας» είναι απίστευτα ανταγωνιστικός, χρειάζεται πολλές θυσίες και πρέπει εσύ να ’σαι έτοιμος ν’ αντιμετωπίσεις προκλήσεις κτλ. Δηλαδή, δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να σου ομολογήσουν κυνικά κάτι που ισχύει. Ότι για να «φτάσεις ψηλά», θα πρέπει να πατήσεις τους από κάτω σου. Ότι για να ’σαι καλός στην δουλειά σου, «θα πρέπει να έχεις εμπειρία στον χώρο», δηλαδή να εμπεδώσεις όλους τους κώδικες ρουφιανιάς και γλειψίματος στους από πάνω σου (γιατί σίγουρα θα υπάρχουν). Ότι θα πρέπει να αντιμετωπίσεις προκλήσεις όπως το να δουλεύεις χωρίς ωράριο και πολλές απαιτήσεις, πάντα βάσει των ρυθμών και των απαιτήσεων της επιχείρησης. Ορθά κοφτά σου λένε να κοιτάξεις το πόσα μπορείς να θυσιάσεις (χρόνο, αξιοπρέπεια, ζωή...) για να καταλάβεις την θέση ενός «λειτουργού».

Έτσι, σου προσφέρουν μια «χαριστική» περίοδο μαθητείας ή δοκιμής, όπως προτιμούν να λένε οι «παλαιότεροι συνάδελφοι». Κάτι θα ξέρουν αυτοί, είναι και πιο έμπειροι. Και πράγματι ξέρουν. Ξέρουν ότι εσύ, «ο νέος-η νέα», είσαι ένας εργαζόμενος για όλες τις δουλειές, ότι είσαι πρόθυμος για όποια χαμαλοδουλειά ή καψόνι σε προστάξουν να βγάλεις εις πέρας (καφέδες, κουβάλημα, αλληλογραφία του «από πάνω σου», ξεσκόνισμα κτλ) με την ηλίθια αντίληψη ότι μ’ όλα αυτά «θα μάθεις την δουλειά». Βέβαια, μετά από λίγο καιρό θα καταλάβεις την πραγματικότητα εκτός αν έχεις πνιγεί στο όπιο της καριέρας, αν είσαι μαζόχας ή έχεις σίγουρη δουλειά στην επιχείρηση του μπαμπά. Ότι ο οποιοσδήποτε νέος ή νέα θα μπορούσε να κάνει τις δουλειές που σου αναθέτουν ανεξάρτητα από το πτυχίο του και τις γνωστικές του αποδόσεις. Ακόμα και αυτές που θεωρούνται πιο τεχνικές (απομαγνητοφωνήσεις, έρευνα σε αρχεία και διαδίκτυο κτλ). Επίσης, θα αντιληφθείς ότι είσαι ένα αόρατο γρανάζι σε μια αλυσίδα όπου θα μπορούσε να επιβιώσει και χωρίς εσένα γιατί «από πίσω υπάρχουν πολλοί σαν και εσένα» όπως θα σου θυμίζει συχνά το αφεντικό σου, ειδικά όταν αρχίζεις να γκρινιάζεις. Αυτό, με μια αθωότητα, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι είναι κοροϊδία αλλά επειδή από τα κορόιδα κάποιοι βγάζουν κέρδος καθότι τα απασχολούν άμισθα,αυτό θα μπορούσε να ειπωθεί ότι είναι και στυγνή εκμετάλλευση.

Επιπλέον, επειδή ίσως και τα κορόιδα δεν σηκώσουν κεφάλι και συνεχίσουν σ’ αυτό το μοτίβο σ’ αυτήν ή μια άλλη δουλειά θα μπορούσε να ειπωθεί ότι η πρακτική άσκηση είναι και μοχλός πειθάρχησης των νέων εργαζομένων. Αφού δούλεψες απλήρωτος υπό αυτές τις συνθήκες τότε είσαι έτοιμος να κάνεις οτιδήποτε και ακίνδυνα! Βέβαια, «στον φανταστικό κόσμο της δημοσιογραφίας», η πρώτη εργασιακή εμπειρία πάντα έχει τον χαρακτήρα του δοκιμαστικού σωλήνα. Το μόνο που αλλάζει είναι η μορφή. Είτε πρακτικάριος είσαι , είτε με μπλοκάκι, είτε «μαύρος» οικονομική αφαίμαξη και ιδεολογική πειθάρχηση παραμένει η ουσία. Και όλα αυτά ενώ οι γύρω σου θα αναμασούν κουραφέξαλα περί «μαχόμενης και αδέκαστης δημοσιογραφίας» ή «δημοσιογραφικού λειτουργήματος».

«Ναι αλλά είναι προαιρετική»...

Στην σχολή μας το καθεστώς της πρακτικής άσκησης δεν είναι «υποχρεωτικό». Αντίθετα, σε πλείστα ΤΕΙ της χώρας αλλά και σε κάποια ΑΕΙ είναι υποχρεωτική. Δηλαδή, κάποιος-α για να πάρει πτυχίο πρέπει αναγκαστικά να δουλέψει 6 μήνες με ελάχιστο μισθό κάπου που θα τον στείλει το πανεπιστήμιο. Αυτό, ακόμα, δεν ισχύει στα ΕΜΜΕ. Αυτό δεν σημαίνει ότι η κατάσταση είναι καλύτερη. Παρά την αίσθηση της «ελεύθερης επιλογής» που αποπνέει, γρήγορα αντιλαμβάνεσαι ότι τα όρια της ελεύθερης επιλογής είναι το ίδιο στενά με τα όρια της ελεύθερης αγοράς. Εκεί που όλοι είναι αναλώσιμοι, εσύ πρέπει να πουλήσεις τον εαυτό σου με αξιώσεις, δηλαδή με μπόλικα bullets και κάποια προϋπηρεσία στο βιογραφικό σου. Δηλαδή θα πρέπει να ιδρώσεις αρκετά (και δεν εννοούμε το πτυχίο!) ώστε να καταφέρεις να θεωρείσαι υπολογίσιμος στα standards του ελεύθερου εμπορίου εργατικής δύναμης. Έτσι θεωρείς την πρακτική άσκηση ως μια ευκαιρία που σου δίνεται ή , στην καλύτερη, ως μια διέξοδο σ’ αυτό το φαύλο κύκλο.Και ξαφνικά οι εκβιασμοί γίνονται δύο: όχι μόνο θα αναγκαστείς σ’ όλη σου την ζωή να δουλεύεις για να επιβιώσεις αλλά και για μεγάλο χρονικό διάστημα θ’ ανέχεσαι να σε θεωρούν μαθητευόμενο και να δουλεύεις άμισθος μήπως και βρεις καμιά δουλειά.

Βέβαια, η πρακτική άσκηση είναι κάτι που υπάρχει, «επιβάλλει» και αναπαράγει και το ίδιο το πανεπιστήμιο χωρίς καμία φειδώ. Πολλοί καθηγητές μετατρέπονται σε γραφεία ευρέσεως εργασίας ενώ τα εργαστήρια και τα ερευνητικά τους γίνονται πεδία πειραματισμού πάνω στην άμισθη, ελαστική εργασία με πειραματόζωα προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές. Επιπλέον, πλήθος ερευνητικών προγραμμάτων και projects κατά παραγγελία από το ΝΑΤΟ, τον ελληνικό στρατό, τη Siemens, τη Vodaphone και άλλα «ευαγή ιδρύματα» έρχονται εις πέρας από άμισθους εργαζόμενους-φοιτητές υπό την επίβλεψη καλοπληρωμένων πολυθεσιτών καθηγητάδων. Ρωτήστε φοιτητές του ΕΜΠ, των θετικών επιστημών, της πληροφορικής αλλά και της νομικής ή της ψυχολογίας για να μάθετε «τρομακτικές και σκανδαλώδεις» λεπτομέρειες. Και κάποιοι, με την γνωστή αυτιστική τους διάθεση, φωνάζουν ακόμα «έξω οι εταιρείες απ’ τις σχολές!» μπας και φοβηθούν και φύγουν...

«Εμείς έχουμε την λύση στο πρόβλημά σας!»...

Όποτε τίθεται ανοιχτά το ζήτημα της πρακτικής άσκησης, σε Γ.Σ, σε συνελεύσεις καθηγητών ή σε εκδηλώσεις, διάφοροι αριστερο-εξυπνάκηδες προτείνουν ως λύση αυτού του προβλήματος το να γίνει η πρακτική άσκηση υποχρεωτική για όλους. Δηλαδή, ν’ αποτελέσει αναγκαία προϋπόθεση για να πάρει κάποιος πτυχίο. Δίπλα σ’ αυτό προτείνουν και την θέσπιση υποχρεωτικής διπλωματικής εργασίας. Αν εξετάσουμε τα κίνητρα τους τότε πράγματι αυτό που προτείνουν είναι μια λύση για αυτούς. Κάμποσοι φοιτητές γκρινιάζουν περί αυτού του «προβλήματος» και αυτοί θ’ αναλάβουν να τους βρουν λύση. Όπως τους βρίσκουν σημειώσεις, θέματα εξεταστικών, παρέες και ψηφοδέλτια με γαρύφαλλα. Και προφανώς όποιος βρίσκει λύση στο πρόβλημά σου, κερδίζει και την συμπάθειά σου μετά, έτσι δεν είναι; «Και εσείς γιατί διαφωνείτε, ρε καλόπαιδα;» θα μας πει κάποιος καλοπροαίρετος.

Τα πράγματα είναι πολύ απλά. Καταρχήν, δεν θέλουμε το παραμικρό παραπάνω βάρος για να πάρουμε το γαμ***νο πτυχίο. Δεν θέλουμε να πληρούμε κι άλλες προϋποθέσεις για ένα κωλόχαρτο που πριν καν μπούμε στο πανεπιστήμιο γνωρίζουμε πολύ καλά ότι πρόκειται για ένα...κωλόχαρτο. Τα 48 μαθήματα μας φτάνουν και μας περισσεύουν, οι εξεταστικές που «προσφέρονται» είναι παραπάνω από την ζήτηση και, επίσης, πρόοδοι και ογκώδεις εργασίες δεν είναι και τα αγαπημένα μας. Βέβαια, πως να πείσεις ανθρώπους που πιστεύουν με πάθος ότι η εμπειρία της πρακτικής άσκησης (αυτής ή κάποιας άλλης όπως την φαντάζονται...) θα ολοκληρώσει την «ακαδημαϊκή αποστολή» του πανεπιστημίου και θα μας βγάλει ολοκληρωμένους επιστήμονες; Επιπλέον, κανείς δεν μας είπε πως για να πάρουμε πτυχίο θα πρέπει να δουλεύουμε και 6 μήνες απλήρωτοι (ή και με μισθό, αμαλάχει...) σε κάθε λογής αφεντικό για να βγάζουμε τις βρώμικες δουλειές του μαγαζιού του. Ακόμα και τα γραφεία ευρέσεως εργασίας είναι πιο ειλικρινή αν και επίσης δεν τα πολυσυμπαθούμε. Και στο κάτω-κάτω επειδή έχουμε καθαρό μέτωπο και δεν γράφει την γνωστή υποτιμητική φρασούλα, δεν γουστάρουμε να βρούμε εμείς μια λύση στο πρόβλημα αυτό που μάλλον θα ανακουφίσει τα αφεντικά και θα επιβαρύνει παραπάνω εμάς!


«Και γιατί μας το κάνουν αυτό τα κακά αφεντικά;»...

Δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν είμαστε μόνοι. Η πρακτική άσκηση είναι μία μόνο μορφή των σύγχρονων ελαστικών σχέσεων εργασίας που βιώνουν και υπόκεινται πλήθος εργαζομένων. Πέρα από το πλήθος των προπτυχιακών φοιτητών που δουλεύουν άμισθοι για εταιρείες στα εργαστήρια των καθηγητών τους και τους μεταπτυχιακούς που βγάζουν εις πέρας τεράστια projects για ν’ανέβει ο μισθός και το status των καθηγητών τους, υπάρχουν χιλιάδες εργαζόμενοι που βιώνουν κάτι παρόμοιο. Εννοούμε αυτούς που δουλεύουν με μπλοκάκι στην βιομηχανία των ΜΜΕ, αυτούς που υπογράφουν 4μηνες και 6μηνες συμβάσεις σε πολυκαταστήματα-σκλαβοπάζαρα, αυτούς που παίρνουν 4-5 ευρώ την ώρα για να μοιράσουν φυλλάδια ή πίτσες, αυτούς που δουλεύουν σε ιδιωτικό ή στον δημόσιο τομέα υπό το καθεστώς των stage και άλλους πολλούς, τους περισσότερους ίσως, που είναι «αόρατοι» εργασιακά αφού παίρνουν ψίχουλα και η ασφάλιση είναι μακρινό όνειρο γι’ αυτούς, τους λεγόμενους «μαύρους». Άρα αφού το πρόβλημα υπάρχει και έξω από εμάς, ας μην ψάχνουμε την λύση στον μικρόκοσμό μας. Εκτός αν γουστάρουμε την ατομική διαπραγμάτευση με το αφεντικό και τα κακοπληρωμένα 4ωρα και 5ωρα, αν δεν θέλουμε να δουλεύουμε ασφαλισμένοι, αν δεν μας ενδιαφέρει το δικαίωμα στην άδεια, το ρεπό και την απεργία....

Όλα τα παραπάνω είναι σκόρπιες σκέψεις με αφορμή την προαναφερθείσα εκδήλωση η οποία σε όσους έχουν βιώσει τι σημαίνει πρακτική άσκηση μάλλον εφιάλτες ξυπνά. Είναι λίγο...περίεργο η σχολή σου να διαφημίζει με νέον την εργασιακή γαλέρα στην βιομηχανία των ΜΜΕ χωρίς καμία φειδώ, να σου προσφέρει απλόχερα την «αξέχαστη εμπειρία» της άμισθης, ελαστικής και ανασφάλιστης εργασίας και να στεγάζει σε εκδηλώσεις της όλα εκείνα τα αφεντικά ή τις εταιρείες που επιβάλλουν αυτές τις συνθήκες εργασίας.

Οι τοίχοι της σχολής το γράφουν ακόμα: Η πρακτική άσκηση δεν είναι μαθητεία, είναι εκμετάλλευση και μαύρη εργασία.

Αυτά για αρχή. Επιφυλασσόμεθα...