Σκέψεις για την άμισθη εργασία και το ιδεολόγημα του "λειτουργήματος" στα ΜΜΕ

Είναι λάθος να αντιμετωπίζουμε το ζήτημα της άμισθης εργασίας μόνο οικονομικίστικα, ότι έτσι τα αφεντικά βγάζουν λεφτά με τζάμπα εργασία. Όχι πως δεν ισχύει ότι όλα τα ΜΜΕ πλέον, έχουν στην διάθεση τους κάποιες θέσεις προορισμένες για ανακυκλωμένους άμισθους. Απλώς, αυτή η συνθήκη έχει κάποια όρια και για τα αφεντικά. Μόνο ένα μικρό μερίδιο της παραγωγής ενός ΜΜΕ μπορεί να στηριχτεί σε τέτοιες θέσεις και γενικά στον καπιταλισμό δεν μπορεί να υπάρχει παραγωγικότητα από την πλευρά των εργαζόμενων χωρίς κάποιου είδους μισθολογική εξασφάλιση. Για την περίπτωση των δόκιμων, πρακτικάριων, μαθητευόμενων ή όπως αλλιώς σκατά μας ονομάζουν τα αφεντικά, αυτή η μισθολογική εξασφάλιση παραπέμπεται στο μέλλον.

Είτε για το ίδιο το MME ("αν είσαι καλός θα σε πληρώσουμε κάποια στιγμή"), οπότε μιλάμε περισσότερο για "δοκιμή". Σε μια τέτοια περίπτωση παλεύεις ουσιαστικά να κατακτήσεις ένα συγκεκριμένο τομέα της παραγωγής (ρεπορτάζ) στο MME που δουλεύεις που θα σε κάνει απαραίτητο για τα αφεντικά και ενδεχομένως μια άτυπη συλλογική πίεση από άλλους εξασφαλισμένους εργαζόμενους. Αλλά όπως γνωρίζουμε, η κατάσταση που επικρατεί στους εργασιακούς χώρους (ο καθένας κοιτάει τον κώλο του) συνήθως δημιουργεί ανταγωνισμό ανάμεσα σε "σταθερούς" και "δόκιμους" ώστε να μην φάνε οι δεύτεροι το ρεπορτάζ των πρώτων...

Είτε για να βρεις δουλειά στο μέλλον σε κάποιο άλλο ΜΜΕ με την προϋπηρεσία που θα έχεις κατακτήσει ως "πρακτική άσκηση". Σε αυτή την περίπτωση μετράει περισσότερο να αποδείξεις ότι ξέρεις το επάγγελμα κι είσαι καλός σε αυτό, οπότε ας πούμε στην περίπτωση εφημερίδων και περιοδικών είναι κομβικό το ζήτημα της υπογραφής στα κείμενα που γράφεις, ή γενικά ένα χαρτί από το αφεντικό που θα αποδεικνύει στα μελλοντικά αφεντικά ότι έχεις δουλέψει. Το δύσκολο σε αυτή την περίπτωση είναι ότι το "δεύτερο" αφεντικό από την στιγμή που θα καταλάβει ότι έχεις μεν δουλέψει αλλά δεν έχεις πληρωθεί, ενδέχεται να του ανοίξει κι αυτού η όρεξη και να ζητήσει κι αυτό να σε "δοκιμάσει" για λίγο. Εδώ είναι σημαντικό το ότι διαπραγματεύεσαι ατομικά με το αφεντικό.

Το κομβικό, πέρα από την προφανή σκληρότητα της φράσης "δουλεύουμε απλήρωτοι" για κάποιον άσχετο (ή συνηθως αριστερό που νομίζει ότι έχουμε ακόμα κράτος πρόνοιας) είναι η ιδεολογική πειθάρχηση που επιζητούν και μέχρις στιγμής κατακτούν τα αφεντικά με τέτοιες εργασιακές σχέσεις. Μαθαίνοντας να δουλεύεις απλήρωτος καταρχήν συνηθίζεις στην ιδέα ότι δουλειά δεν σημαίνει απαραίτητα λεφτά. Σοκαριστικό μεν, πραγματικότητα δε σε σχέση με καθυστερήσεις μισθών, κλεισίματα MME κι άλλα γνωστά σε εσάς τους μισθωτούς... Έπειτα επιζητώντας να περάσεις από καθεστώς δουλείας σε καθεστώς δουλειάς, μαθαίνεις όχι μόνο να μην αντιμιλάς και να μην διεκδικείς, αλλά και να ενσωματώνεις την σκέψη του αφεντικού: "Τι θα ήθελε να του κάνω για να καταλάβει ότι του είμαι χρήσιμος;". Έτσι γράφεις ή μεταδίδεις πράγματα που σε γενικές γραμμές θα ευχαριστήσουν το αφεντικό σου, χωρίς να χρειάζεται να στο πει το αφεντικό σου. Μαθαίνεις την ρουφιανιά θα έλεγε ένας αναρχικός/αντιεξουσιαστής... Η παραγωγή ρουφιάνων, ή πιο "ξύλινα" πειθαρχημένων εργαζομένων για την βιομηχανία των ΜΜΕ δεν είναι καθόλου άσχετη λοιπόν με την πρώτη εργασιακή εμπειρία σε αυτό τον κλάδο, απλώς ο κόσμος (κι οι αναρχικοί/αντιεξουσιαστές ως κομμάτι αυτού κόσμου) προφανώς δεν μπορούν να δουν το όλο σύνολο σχέσεων και μένουν μόνο στην ηθικά απλοποιητική κατηγορία για ρουφιάνους.

Επειδή η λέξη "ιδεολογική πειθάρχηση" ακούγεται πολύ αόριστη, μέσω της "δοκιμής" τα αφεντικά πράγματι δοκιμάζουν τα όρια σου ως εργαζόμενο πριν σε προσλάβουν. Αν θέλουν έναν εργαζόμενο που δεν θα έχει ωράριο, θα δουλεύει αργίες και Σαββατοκύριακο, θα γράφει 10.000 λέξεις την εβδομάδα και ταυτόχρονα θα μεταδίδει στις "πηγές" του την άθλια εικόνα του επαγγελματία δημοσιογράφου με την οποία σε κοιτάει η κοινωνία, ε τότε πριν σου δώσουν μισθό τα αφεντικά σκέφτονται (είναι πανέξυπνα τα αφεντικά η αλήθεια είναι) να δουν αν μπορείς να τα κάνεις όλα αυτά χωρίς μισθό και χωρίς να αντιμιλάς.

Τελευταίο αλλά σημαντικότερο (και καθόλου άσχετο με τα παραπάνω). Περνώντας από το ατομικό στο γενικό, ας εξετάσουμε την άποψη της ΕΣΗΕΑ που αναπαραγάγουν πολλοί δημοσιογράφοι περί "δημοσιογραφικού λειτουργήματος". Πρέπει να αποφασίσουμε: Είμαστε λειτουργοί ή εργάτες; Αν είμαστε λειτουργοί, είναι λογικό να μην μας ενδιαφέρουν ποταπά πράγματα με τα οποία ασχολείται η πλέμπα (μισθοί, ένσημα, ωράρια). Είναι λογικό να πρέπει οι wannabe λειτουργοί να περάσουν από ιδιαίτερα βάναυσες λειτουργίες μύησης, μέχρι να κατακτήσουν αυτόν το ιερό τίτλο (δημοσιογράφος) με τον οποίο θα απευθύνονται στην υπόλοιπη κοινωνία. Είναι λογικό να έχουν συντεχνίες να τους εκπροσωπούν κι όχι συνδικάτα. Είναι λογικό να θέλουν να μην έχουν καμία σχέση με τους υπόλοιπους μη-λειτουργούς που χρειάζονται για να γίνει η λειτουργία (τεχνικοί, φωτογράφοι, γραφίστες, διοικητικοί κτλ). Είναι λογικό να ονομάζουν ακόμα κι οι αριστεροί (που κατά βάση υπερασπίζονται αυτή την έννοια του δημοσιογραφικού λειτουργήματος), την άμισθη εργασία στα MME "μαθητεία", αδυνατώντας να τα βάλουν με τα "ιερά και όσια" του κλάδου. Αυτές οι μαλακίες περί λειτουργήματος, στο παρελθόν με το διαφωτιστικό και ανθρωπιστικό (αλλά πάντα αστικό...) περιεχόμενο που μετάδιδε ο Τύπος, όταν δεν υπήρχε η τηλεόραση και το ίντερνετ και ο κόσμος διάβαζε μόνο εφημερίδες τέλος πάντων, είχε μια κάποια αυτονόητη δικαιολόγηση. Εδικά σήμερα όμως, με τα φράγκα που παίζουν στις βιομηχανίες των MME και με τους δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους που αυτές απασχολούν (στην Ελλάδα), είναι αυτοκαταστροφικό να αναπαραγάγουμε αυτή την ιδεολογία.

Η πρακτική η άσκηση δεν είναι μαθητεία, είναι εκμετάλλευση και μαύρη εργασία!

Η εικόνα είναι αναδημοσιευμένη από http://medsquat.files.wordpress.com