Αντι-μάθημα 2ο: Η λούφα του πληροφοριακού εργάτη (ή μιλώντας για «σωλήνες»)
Η εικόνα είναι γνωστή κι ειδυλλιακή για τους οπαδούς της εργατιστικής ιδεολογίας που ψάχνουν στο παρελθόν να καλύψουν την έλλειψη ταξικής δράσης του παρόντος: Οι εργάτες της βιομηχανίας (ας πούμε «σωλήνων») κάνουν διάλειμμα για τσιγάρο και μαζί με τις ρουφηξιές άφθονου καρκίνου άρχιζαν την κουβεντούλα και τον χαβαλέ. (Στην περίπτωση της Fiat μας πληροφορούν οι σύντροφοι Ιταλοί αυτόνομοι το τσιγάρο αρκετές φορές έδινε την θέση του στο τσιγαριλίκι το οποίο καθώς γυρνούσε βοηθούσε τους εργάτες να συζητάνε πιο ευχάριστα πράγματα από τους πόσους «σωλήνες» έφτιαξαν σήμερα). Το διάλειμμα αυτό ήταν βασικός παράγοντας διαμόρφωσης κοινότητας μεταξύ των εργαζόμενων και παρεμπιπτόντως βοηθούσε και τους πιο πολιτικοποιημένους να προπαγανδίζουν τις ιδέες του κόμματος (ένα είναι το κόμμα). Το διάλειμμα αυτό μετά από λίγα λεπτά τέλειωνε κι οι εργάτες συνέχιζαν να παράγουν «σωλήνες».
Παρ’ όλα αυτά το διάλειμμα φαίνεται ήταν το μόνο ευχάριστο πράγμα που συνέβαινε ανάμεσα σε ένα περιβάλλον γεμάτο από «σωλήνες», γιατί οδήγησε τους εργάτες στο να απαιτήσουν ο χρόνος του διαλείμματος να εξαπλωθεί επί του χρόνου της παραγωγής, μη σας πούμε και να τον καταργήσει τελείως. Έτσι οι εργάτες (αφού πρώτα έφυγαν από το «κόμμα» που τους έλεγε ότι για να έρθει ο σοσιαλισμός πρέπει να φτιάξουν παραπάνω «σωλήνες») άρχισαν τις απεργίες (μια μέρα απεργίας = μια μέρα διάλειμμα, απεργία διαρκείας = διάλειμμα διαρκείας), τα αφεντικά αντέδρασαν (διάλειμμα = πληρώνω για να μην δουλεύεις = σε πληρώνω ενώ εσύ μου βγάζεις λιγότερους «σωλήνες» = μειώνεται η υπεραξία = καλώ τους μπάτσους για να σταματήσει το διάλειμμα και να συνεχιστεί η δουλειά), άρχισαν οι συγκρούσεις στον δρόμο, χύθηκε αίμα και δυστυχώς οι εργάτες για διάφορους λόγους (που δεν είναι του παρόντος) έχασαν ενώ τα αφεντικά βαλαν τους manager τους να σκεφθούν τρόπους για να καταπολεμήσουν αυτή την λατρεία των εργατών προς το διάλειμμα κι όλα τα παρεπόμενα που αναφέραμε.
Οι manager τότε αποφάσισαν ότι ο θειος Φορντ ήταν μεν πολύ έξυπνος αλλά δεν είχε δώσει την σημασία που έπρεπε στο γεγονός ότι η μαζική παραγωγή δημιουργεί και μαζικά κινήματα ενάντια στην παραγωγή κι «έτσι» κάπου εκεί γύρω στα τέλη του 70 περάσαμε στον μεταφορντισμό. Σε αυτό βοήθησε και η τεχνολογία που είχαν παράξει οι εργάτες (αυτοί που δούλευαν στα πανεπιστήμια κυρίως) κι ιδιαίτερα η ανάπτυξη της πληροφορικής. Το καπιταλιστικό σύστημα άρχισε να προμοτάρει την ιδέα ότι η ανάπτυξη της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών οδηγούν από μόνες τους στο να μην χρειάζεται να δουλεύουμε όλοι μαζί σε μια μεγααάλη αίθουσα, αλλά σε μικρές ομάδες που δικτυώνονται μεταξύ τους. Βέβαια οι μεγααάλες αίθουσες δεν καταργήθηκαν και τελείως (όπως κι η ανάγκη για «σωλήνες» άλλωστε), αλλά εξακολουθούσαν να είναι χρήσιμες σε κάποιες περιπτώσεις, όπως ας πούμε στα τηλεφωνικά κέντρα.
Εκεί ας πούμε (στα τηλεφωνικά κέντρα) η ανάπτυξη της πληροφορικής, μας είπαν τα αφεντικά, ότι οδηγούσε από μόνη της στην ανάγκη να κάθονται όλοι οι εργάτες σε μια μεγααάλη γραμμή παραγωγής όπου ο κάθε εργάτης έπρεπε να κάθεται μπροστά από μια οθόνη, ένα πληκτρολόγιο κι ένα ακουστικό και να μιλάει μόνο μέσω της μηχανής κι όχι απευθείας με τους συναδέλφους του. Ενώ δηλαδή πριν, όταν φτιάχνανε «σωλήνες», οι εργάτες είχαν την δυνατότητα καθώς έφτιαχναν «σωλήνες» να λένε και καμιά κουβέντα με το διπλανό (αν δεν τους έβλεπε ο επιτηρητής) τώρα που έφτιαχναν/μεταδιδαν πληροφορίες γύρω από τους «σωλήνες» έχαναν σε μεγάλο βαθμό αυτή την δυνατότητα.
Σε μεγάλο βαθμό γιατί ανάλογα με την ποσότητα και του είδος της δουλειάς, μερικές φορές δημιουργείται ένα μικρό χρονικό κενό ανάμεσα σε δυο (πληροφορίες για) σωλήνες που οι εργάτες μαθαίνουν να το εκμεταλλεύονται (π.χ. «γεια τι λέει» - «σκατά δεν κοιμήθηκα πολύ χτες γιατί θέση 129 πώς μπορώ να σας εξυπηρετήσω ναι είναι το νούμερο 2105454556 ευχαριστούμε που μας καλέσατε γιατί που λες βγήκα χτες σε ένα μπαρ και θέση 129...») Επίσης η πληροφορική βοήθησε και στο να αναπτυχθούν διαδικασίες επιτήρησης γύρω από τον χρόνο που σπαταλάς μπροστά από την μηχανή και τον χρόνο που ζεις μακριά από την μηχανή, οπότε ακόμα κι αυτά τα λίγα δευτερόλεπτα «πραγματικού» χρόνου βιώνονται με ιδιαίτερη προσοχή από τους πληροφοριακούς εργάτες, ώστε να μην καταγραφθούν.
Οι εργαζόμενοι στα τηλεφωνικά κέντρα δεν χάνουν μόνο την δυνατότητα της κουβεντούλας με τον/την διπλανό. Βιώνουν κάθε δευτερόλεπτο δουλειάς την αλλοτρίωση του να μιλάς συνεχώς και να μην λες τίποτα που να σε αφορά, να μιλάς συνεχώς την γλώσσα του καπιταλισμού, την γλώσσα του τίποτα. Επικοινωνούν με εκατοντάδες άτομα κάθε μέρα χωρίς να επικοινωνούν πραγματικά με κανέναν. Αποτελούν έναν ιμάντα μετάδοσης πληροφοριών πλήρως ελεγχόμενο από τους ρυθμούς της μηχανής. Μαθαίνουν να επαναλαμβάνουν τυποποιημένες εκφράσεις, η πρώτη από τις οποίες είναι ένας αριθμός, ο αριθμός της θέσης τους.
Μια δυνατότητα αντίστασης σε αυτήν την μηχανοποίηση του μυαλού, της ομιλίας, της ακοής, της όρασης και της αφής (πληκτρολόγηση) είναι η δυνατότητα να ανταλλάξουν καμιά μη τυποποιημένη κουβέντα κατά την διάρκεια της συναλλαγής με τον πελάτη. Στην περίπτωση π.χ. των τηλεφωνικών ερευνών (συλλογή του εμπορεύματος «πληροφορία») η μονοτονία των τυποποιημένων ερωτήσεων σπάει μόνο από κάποιον πελάτη που πέρα από πληροφορίες δίνει και (μη ζητούμενες) εξηγήσεις για τις πληροφορίες ή πετάει κανά αστείο γι’ αυτές. Όμως προσοχή! Ο χρόνος της συναλλαγής αλλά και η ίδια η συναλλαγή (η συνομιλία, το τηλεφώνημα) καταγράφονται και σε περίπτωση που ξεφεύγουν από τους ρυθμούς της παραγωγής έρχεται η παρατήρηση (και αντίστροφα η πιο γρήγορη εξυπηρέτηση επιφέρει μπόνους). Μερικές φορές οι συνομιλίες ελέγχονται και σε πραγματικό χρόνο από τα αφεντικά , σε ένα τυχαίο ή προσεκτικά επιλεγμένο δείγμα, έτσι ώστε να διασπείρουν το αίσθημα της επιτήρησης στο σύνολο των εργατών.
Μια άλλη δυνατότητα αντίστασης που έχει ο εργάτης τηλεφωνικών πληροφοριών, είναι η χρήση του κουμπιού διαλείμματος (στο 11888 ονομάζεται “not ready”). Όπως αναφέραμε και στο πρώτο αντιμάθημα, το κεφάλαιο εκμεταλλευόμενο την δημιουργικότητα του εργάτη, αναγνωρίζει ότι στηρίζεται σε μια διαδικασία μη μηχανική, οπότε αποδέχεται, με βαριά καρδιά, κι όλα τα παρεπόμενα της ανθρώπινης φύσης. Οι μηχανές δεν κατουριούνται, δεν λιποθυμούν, δεν ζαλίζονται, δεν φρικάρουν, δεν αρρωσταίνουν. Οι άνθρωποι τα παθαίνουν όλα αυτά, άμα τους βάλεις να δουλεύουν για πολλές ώρες χωρίς διάλειμμα. Έτσι κι οι πληροφοριακοί εργάτες συνηθίζουν να κατουριούνται, να λιποθυμούν, να ζαλίζονται, να φρικάρουν και να αρρωσταίνουν συχνά, έτσι ώστε να κάνουν συχνά διαλείμματα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο λοιπόν ότι η όλη η (ταξική) σύγκρουση στα τηλεφωνικά κέντρα περιστρέφεται γύρω από την έννοια και την χρήση του διαλείμματος.
Πέρα από αυτά τα είδη λούφας, υπάρχει κι άλλο ένα είδος λούφας για τους πιο "προνομιουχους" των πληροφοριακών εργατών, αυτούς που δουλεύουν συλλέγοντας πληροφορίες από το διαδίκτυο. Αλλά αυτό στο επόμενο αντιμάθημα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου