Στην περίπτωση του πληροφοριακού εργάτη οι ανθρώπινες ανάγκες συγκρούονται με την ανάγκη του κεφαλαίου για παραγωγή των εμπορευμάτων που αποκαλούμε «πληροφορίες/ειδήσεις» καθώς και με την ανάγκη διαμόρφωσης/τελειοποιησης/αναπαραγωγης του εμπορεύματος «εργατική δύναμη του πληροφοριακού εργάτη». Την ικανότητα μας δηλαδή, ως εξαρτήματα της παραγωγικής μηχανής, να επεξεργαζόμαστε/παράγουμε τα εμπορεύματα «πληροφορίες» με τέτοιο τρόπο ώστε η πώληση τους να δημιουργεί συνεχώς περισσότερα κέρδη για τα αφεντικά, ενώ η ανταλλακτική αξία της εργατικής δύναμης που πουλάμε παραμένει σταθερή. Η διαφορά ανάμεσα στην αξία της εργασίας μας που μας επιστρέφεται ως μισθός (άμεσος κι έμμεσος, π.χ. ένσημα) και στην αξία των εμπορευμάτων που παράγουμε, ορίζεται ως υπεραξία και την καρπώνονται αποκλειστικά τα αφεντικά.
Παράγοντας λοιπόν τα εμπορεύματα «πληροφορίες» δεν παράγουμε απλά εμπορεύματα για τα αφεντικά, αλλά ταυτόχρονα αναπαραγάγουμε και την εργατική μας δύναμη ως «μηχανή επεξεργασίας/παραγωγής πληροφοριών». Αφιερώνοντας το μεγαλύτερο κομμάτι της καθημερινότητας μας στην επεξεργασία και την παραγωγή τυποποιημένων πληροφοριών, μετατρέπουμε το ίδιο το σώμα μας, τις αισθήσεις μας, την σκέψη μας σε μια τυποποιημένη μηχανή.
Όσο όμως αυτή η διαδικασία ρομποτοποίησης προχωρά χωρίς πολλές φορές να την αντιλαμβανόμαστε ή χωρίς να μας επιβάλλεται άμεσα από εξωτερικούς παράγοντες (αλλά έμμεσα μέσω του ρυθμού παραγωγής, της ηθικής της εργασίας, της ενσωμάτωσης αξιών του συστηματος μέσω της οικογένειας, του εκπαιδευτικού συστήματος κτλ), άλλο τόσο προχωρά η διαδικασία αντίστασης του ανθρώπινου σώματος (στην ολότητα του κι όχι διαχωρισμένο ιδεαλιστικά σε ύλη και πνεύμα) σε αυτή την διαδικασία. Η αιτία αυτής της αντίστασης έχει να κάνει με το γεγονός ότι γεννηθήκαμε για να ζήσουμε κι όχι για να λειτουργούμε ως μηχανές.
Για αυτό τον λόγο άλλωστε η ίδια η κεφαλαιοκρατική σχέση είναι μια συγκρουσιακή σχέση από την φύση της. Όσο και να έχει προσπαθήσει το κεφαλαίο δεν έχει βρει τρόπο να παράγει εμπορεύματα χωρίς την παρέμβαση της ανθρώπινης δημιουργικότητας. Λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας βέβαια πολλά εμπορεύματα παράγονται πλέον μηχανικά και χωρίς την άμεση παρέμβαση ανθρώπων, αλλά (πέρα από το ότι οι ίδιες οι μηχανές είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δημιουργικότητας) το κεφάλαιο αναζητά από την φύση του συνεχώς «παρθένα εδάφη» ανθρώπινης δημιουργικότητας για να τα ξεζουμίσει. Γιατί αν το κεφάλαιο δεν εξαπλωθεί και παραμείνει στάσιμο, θα καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος. Γι’ αυτό άλλωστε μπορούμε να παρουσιάσουμε το κεφάλαιο ως μορφή καρκίνου απέναντι στο φαινόμενο της ζωής, κι οπότε είτε θα παρασύρει στον θάνατο την ίδια την ζωή είτε το φαινόμενο της ζωής θα το καταστρέψει (σε μορφή συνθήματος αυτή η διαδικασία έχει ονομαστεί «κομμουνισμός ή βαρβαρότητα»).
Έτσι και στην περίπτωση του πληροφοριακού εργάτη, διαπιστώνουμε εύκολα ότι τα εμπορεύματα «πληροφορίες» δεν μπορούν να παραχθούν χωρίς την παρέμβαση της ανθρώπινης δημιουργικότητας. Οι ίδιες οι πληροφορίες είναι (χοντρικά) η εξιστόρηση με διάφορα μέσα ανθρώπινων πράξεων. Ο τρόπος διαλογής των πληροφοριών και μετατροπής τους σε εμπορεύματα «πληροφορίες», προϋποθέτει μια διαδικασία που δεν μπορεί να γίνει αποκλειστικά από μηχανές, αλλά έχει πάντα ανάγκη τις ανθρώπινες αισθήσεις και την ανθρώπινη δημιουργικότητα. Γι’ αυτό τον λόγο το κεφάλαιο θα έχει πάντα ανάγκη τον πληροφοριακό εργάτη και γι’ αυτό τον λόγο η κεφαλαιοκρατική σχέση δεν μπορεί παρά να οδηγήσει στην καταστροφή που προαναφέραμε (είτε την ολική, είτε την δικιά του), αφού βασίζεται σε μια αντιφατική διαδικασία: Προσπαθεί να μετατρέψει την ανθρώπινη δημιουργικότητα σε μια μηχανική διαδικασία, αλλά δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την ανθρώπινη δημιουργικότητα. Προσπαθεί να καταστρέψει την ζωή αλλά την έχει ανάγκη.
Σε αυτό τον αγώνα λοιπόν ανάμεσα στην ζωή (ανθρώπινη δημιουργικότητα) και στον θάνατο (αλλοτριωμένη εργασία για το κεφάλαιο) ο πληροφοριακός εργάτης παίρνει θέση (συνειδητά ή ασυνείδητα) υπέρ του στρατοπέδου της ζωής. Η έκβαση αυτού του (ταξικού) πολέμου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το μέγεθος της αντίστασης μας στην αλλοτριωμένη εργασία, αλλά κυρίως από την μετατροπή αυτής της ασυνείδητης και αυθόρμητης αντίστασης σε συνειδητή συλλογική αντίσταση ενάντια στην κεφαλαιοκρατική σχέση.
Αύτη η μετατροπή εξαρτάται από το ξεπέρασμα του διαχωρισμού των πράξεων μας από τις διάφορες ιδεολογίες με τις οποίες ντύνονται οι πράξεις μας. Ο πληροφοριακός εργάτης, όπως κάθε εργάτης, βρισκόμενος κάτω από την υλική κυριαρχία του κεφαλαίου βρίσκεται και ταυτόχρονα κάτω από την ιδεολογική του κυριαρχία. Συνεπώς οι πράξεις αντίστασης στο κεφάλαιο για να μπορέσουν να ξεπεράσουν την μερικότητα τους και να γίνουν απειλητικές απέναντι στην κεφαλαιοκρατική σχέση, πρέπει να αναπτυχθούν τόσο πρακτικά (π.χ. απεργίες) όσο και θεωρητικά. Κι ισχύει ότι η ανάπτυξη της προλεταριακής θεωρίας είναι υπόθεση των ίδιων των προλετάριων, όσο ισχύει ότι «η απελευθέρωση των εργατών είναι υπόθεση των ίδιων των εργατών».
Η σειρά αντιμαθημάτων «ο πληροφοριακός εργάτης» που θα παρουσιάσουμε μέσω του blog μας, είναι λοιπόν μια προσπάθεια σύνδεσης της θεωρίας της αντίστασης στην κεφαλαιοκρατική σχέση με τις ίδιες τις πράξεις αντίστασης στις οποίες προχωράμε καθημερινά. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, από την στιγμή που η θεωρητική επεξεργασία γίνεται στο έδαφος της πράξης της «λούφας» από την αλλοτριωμένη εργασία.
Το 1ο αντιμάθημα συγγράφηκε επειδή ο πληροφοριακός εργάτης που το συνέγραψε, δεν είχε δουλειά αλλά έπρεπε να παραμείνει μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή προσποιούμενος ότι δουλεύει μέχρι να τελειώσει το ωράριο του. Κατά την διάρκεια της συγγραφής συνωμοτούσε με μια πληροφοριακή εργάτρια συνάδελφο του για το αν τους έπαιρνε να φύγουν ένα μισάωρο νωρίτερα γράφοντας στο «παρουσιολόγιο» της εταιρείας ότι έφυγαν κανονικά. Η συγγραφή του 1ου αντιμαθήματος τελειώνει επειδή τελείωσε η βάρδια του πληροφοριακού εργάτη κι αυτός θεωρεί ότι έχει καλύτερα πράγματα να κάνει από το να πληκτρολογεί πάνω από μια οθόνη.
Το δεύτερο αντιμάθημα θα συγγραφεί αναλύοντας τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να λουφάρει ένας πληροφοριακός εργάτης κι οπότε αυτό θα γίνει όταν θα του δοθεί ξανά η δυνατότητα να λουφάρει, όπως σήμερα.
Υ.Γ. Η στήλη «ο πληροφοριακός εργάτης» κι οι απόψεις που εκφέρονται μέσω αυτής δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά τις απόψεις του συνόλου των μελών της συλλογικότητας των «Νέων Εργαζόμενων στην βιομηχανία των ΜΜΕ», όχι για κανέναν άλλο λόγο αλλά επειδή δεν αποτελούν αντικείμενο συλλογικής επεξεργασίας.
4 σχόλια:
Διαβαζοντας το 1ο αντιμαθημα -και χωρις να να ειμαι ο ιδιος πληροφοριακος εργαζομενος- μου δημιουργηθηκε η αισθηση οτι μερικα σημεια του αντιμαθηματος εχουν ενα ιδιαιτερο ενδιαφερον για σχολιασμο, κριτικη και πιθανως περαιτερω αναπτυξη και αναλυση... Και επειδη η συνολικη αναπτυξη ολων αυτων των σημειων θα ξεφευγε απο τα λογικα χρονικα περιθωρια (μην ξεχνιομαστε: 'λουφα' κανουμε ολοι) θα ξεκινησω απο αυτο που νομιζω οτι εχει κεντρικη σημασια αλλα και θα δωσει τροφη για σχολιασμο.
Το πιο χτυπητο λοιπον σημειο που νομιζω οτι χρηζει σχολιασμου στο αρθρο ειναι η (καταχρηστικη στην καλυτερη, λανθασμενη στην χειροτερη) χρηση του πρωτογενους μαρξιστικου σχηματος 'προλεταριος που δεν κατεχει μεσα παραγωγης και πουλαει την εργατικη του δυναμη για να επιβιωσει / καπιταλιστης που κατεχει μεσα παραγωγης, αγοραζει εργατικη δυναμη και καρπωνεται την υπεραξια της' (διασφαλιζοντας την οριακη επιβιωση της εργατικης δυναμης: αυτο δεν το αναφερει ξεκαθαρα το αρθρο αλλα το υπαινισσεται και εξαλλου ειναι βασικος παραγοντας του πρωτογενους σχηματος) τη στιγμη που μιλαμε για εναν κλαδο που κατεξοχην (μαζι με 2-3 ακομα) προηλθε απο το ξεπερασμα του κλασσικου τροπου βιομηχανικης παραγωγης (προ-φορντικου και φορντικου) και την κυριαρχια της μικροτεχνολογιας και των υπηρεσιων στον ίδιο τον καπιταλιστικο κόσμο! Αυτο σημαίνει οτι εδω και δεκαετιες στον δυτικο κοσμο κυριαρχει σχεδον απολυτα η αγορα των υπηρεσιων και οχι του πρωτογενους βιομηχανικου τομεα στην οποια ισως ταιριαζει καλυτερα το πρωτογενες σχημα που αναφερω παραπανω και αρα υπαρχουν αξιοσημειωτες διαστρωματωσεις στην εργατικη δυναμη. Το ερωτημα θα μπορουσε να τεθει ως εξης: 'μπορουμε να θεωρουμε 'προλεταριους' (με ολη τη βαρυτητα και τα συνακολουθα που επιφερει αυτος ο ορος) ολους τους εργαζομενους που δεν εχουν μεσα παραγωγης στη διαθεση τους; θεωρωντας και τους πληροφοριακους εργαζομενους (αλλα και τους εργαζομενους στην πληροφορικη, στις κατα κορον αυλες τραπεζικες υπηρεσιες κτλ) ως τετοιους;;;;
Καταρχήν θεωρώ πολύ θετικές παρατηρήσεις τέτοιου είδους γιατί βοηθάνε να ξεκαθαρίζονται κάποια «αυτονόητα» στα οποία θα βασίζεται η ανάλυση των αντιμαθημάτων, «αυτονόητα» πολλές φορές μόνο για τον εγκέφαλο του καθενός... Η απάντηση λοιπόν στο ερώτημα σου είναι ΠΡΟΦΑΝΩΣ προλετάριος δεν είναι μόνο όποιος εργάζεται στην κλασσικού τύπου βιομηχανία, στην παραγωγή δηλαδή «υλικών» εμπορευμάτων. Οι εργαζόμενοι που παράγουν πληροφορίες από την κυρίαρχη αστική ιδεολογία θεωρείται ότι παράγουν «άυλα» εμπορεύματα, κάτι που πρώτα απ’ όλα έρχεται σε σύγκρουση με την υλικότατη κούραση που νοιώθουμε μετά από μια μέρα «άυλης» δουλειάς, με τα μάτια που τσούζουν από τις οθόνες και με την υλικότατη μεταβολή της σωματικής μας υγείας προς το χειρότερο.
Επίσης άλλη μια έκφανση της κυρίαρχης αστικής ιδεολογίας επαίρεται ότι λόγω των αλλαγών στον τρόπο παραγωγής (ο μεταφορντισμός που αναφέρεις) δεν μπορούμε να μιλάμε για την ύπαρξη προλεταριάτου από την στιγμή που η εξάπλωση του κεφαλαίου στους «άυλους» τομείς των πληροφοριών, υπηρεσιών, διασκέδασης κτλ. έχει συρρικνώσει τον αριθμό των κλασσικών βιομηχανικών εργατών (εδώ πάντα μπαίνει μια παρένθεση για τα παιδάκια στην Ινδία που φτιάχνουν τα παπούτσια και τα ρούχα μας κι επειδή ακριβώς είναι στην Ινδία εμείς οι «δυτικοί» μάλλον δεν θα γνωρίσουμε ποτέ τους «λίγους» προλετάριους που έχουν μείνει στον πλανήτη...). Αυτή η ιδεολογία θεωρώ ότι είναι μια μεταμοντέρνα παραλλαγή της κλασσικής εργατιστικής ιδεολογίας που διαχωρίζει το προλεταριάτο ανάλογα με τον τομέα της παραγωγής στον οποίο εργάζεται και όπου συνήθως όσο πιο εξαθλιωμένη σωματική δουλειά κάνει κάποιος τόσο περισσότερα μαζεύει τα μαρξιστικά ένσημα του original προλετάριου.
Δέχομαι παρ’ όλα αυτά την καταχρηστικότητα της χρήσης του όρου προλετάριος όταν αναφέρομαι στους πληροφοριακούς εργάτες. Το πέρασμα από την εργατική στην ταξική συνείδηση δεν είναι μια διαδικασία που συμβαίνει από μόνη της και σε ατομικό επίπεδο, όταν κάποιος πιάνει μια δουλειά. Η καταχρηστικότητα έχει σχέση περισσότερο με την αντίδραση στις μεταμοντέρνες ιδεολογίες που ανέφερα, αλλά σίγουρα η αντίδραση αυτή μπορεί να φέρει σύγχυση του τύπου να νομίζουμε ότι όσες πιο πολλές φορές αναφέρουμε την «βαριά» αυτή λέξη (προλετάριος) τόσο πιο «μέσα» είμαστε στην ανάλυση της πραγματικότητας (γουάου, τα αντιμαθήματα προσφέρουν κι αυτοκριτική...)
Μιας και το έφερε η κουβέντα να αναφέρω επίσης ότι αναφορά στον πληροφοριακό εργάτη γίνεται κάπως καταχρηστικά επειδή βασίζεται περισσότερο αυτή την στιγμή στο βίωμα του πληροφοριακού εργάτη στα ΜΜΕ. Δεν θέλω να περιορίσω όμως την ανάλυση μόνο στην συγκεκριμένη κατηγορία για τρεις λόγους: Πρώτον η επισφάλεια μας ενώνει όσον αφορά το γεγονός ότι εγώ κι άλλοι πολλοί στα ΜΜΕ έχουν περάσει κι από άλλες θέσεις πληροφοριακού εργάτη (π.χ. τηλεφωνικά κέντρα) οπότε μπορούμε να μιλάμε όχι μόνο για την δουλειά που κάνουμε κάθε στιγμή αλλά για τις δουλειές που αλλάζουμε αρκετά συχνά. Δεύτερον γιατί ο τρόπος εργασίας στα ΜΜΕ (π.χ. οθόνη) έχει αρκετα κοινά σημεία με τον τρόπο εργασίας γενικά των πληροφοριακών εργατών, ενώ μας φέρνει σε επικοινωνία με την εργασία άλλων εργατών που δεν είναι στα ΜΜΕ (πάλι παραδειγματικά, παίρνουμε τηλέφωνο στο 11888 για πληροφορίες καταλόγου ή χρησιμοποιούμε την δουλειά όσων κάνουν έρευνες αγοράς και δημοσκοπήσεις). Τρίτον γιατί ως νέοι εργαζόμενοι στην βιομηχανία των ΜΜΕ θεωρούμε καταστροφικό για την τάξη μας να περιορίζει ο καθένας την δράση/ανάλυση του στην «συντεχνία» του, ακριβώς επειδή ο ταξικός αγώνας είναι αγώνας κατάργησης των διαχωρισμών που μας επιβάλλει το κεφάλαιο κι ένας από αυτούς τους διαχωρισμούς (σίγουρα όχι ο μόνος αλλά βασικός νομίζω) έχει να κάνει με την θέση μας στην παραγωγή. Σε γενικές γραμμές για να βγει η παραγωγή αναγκαζόμαστε να συνεργαζόμαστε κι έτσι ερχόμαστε σε επικοινωνία, (κάτι που ποτέ δεν άρεσε στα αφεντικά αλλά δεν μπορούν να το κόψουν κι από την ρίζα ακριβώς επειδή είναι προαπαιτούμενο της παραγωγής). Εντέλει ερχόμενοι σε επικοινωνία ανακαλύπτουμε ότι μας ενώνουν πολλά παραπάνω από τις δουλειές που κάνουμε για το κεφάλαιο.
(απ’ ότι καταλαβαίνετε Παρασκευή μεσημέρι μετά από μπυροποσία Πέμπτης, το αφεντικό λείπει και η λούφα που πάει σύννεφο δημιουργεί πάλι ευνοϊκές συνθήκες για την παραγωγή ταξικής θεωρίας...)
Καλησπερα και παλι... Παρασκευη σημερα και αφου ειναι η κατεξοχην μερα της λουφας (μαζι με την τσαγκαροδευτερα, τις παραμονες και τις επομενες των αργιων, των διακοπων κτλ κτλ) ειπα να συμβαλλω περαιτερω στα αντιμαθηματα. Θα προσπαθησω λοιπον να ξεκαθαρισω τον πρωτο μου σχολιασμο....
Η ενσταση μου λοιπον οσον αφορα τη χρηση του ορου 'προλεταριος' για τους εργαζομενους ενος τομεα του κλαδου των υπηρεσιων: συγκεκριμενα για αυτους που η εργασια τους και το αντικειμενο τους αφορα τη γνωση, την πληροφορια κτλ κτλ... Η αισθηση που εχω ειναι οτι αυτοι οι κλαδοι της παραγωγης εχουνε καποια βασικα ιδιαιτερα χαρακτηριστικα. Πχ. αποτελουν κυριαρχες παραγωγικες δομες στον 'δυτικο' κοσμο, απαιτουνε μεγαλο βαθμο εξειδικευσης και γνωστικων/τεχνικων δεξιοτητων απο την πλειοψηφια των εργαζομενων τους, στην κυριαρχη αντιληψη θεωρουνται τομεις 'εξασφαλισμενοι' και καλυτερα αμοιβόμενοι σε σχεση με αλλους κτλ κτλ.... Αντιστροφως οι εργαζομενοι σε αυτους τους κλαδους -τοσο στην ελλαδα, οσο και σε πιο 'αναπτυγμενες' χωρες της δυσης- ελαχιστα δειγματα εχουνε δειξει οτι συμμετεχουνε στο 'ταξικο-κοινωνικο' γιγνεσθαι... Μαλλον ελκονται περισσοτερο απο το καταναλωτικο γιγνεσθαι παρα οτιδηποτε αλλο -χαρακτηριστικο παραδειγμα οτι τωρα με την 'κριση' υπαρχουνε εκτιμησεις οτι μαζι με τις χρηματοπιστωτικοτραπεζικες θεσεις εργασιας θα χαθουνε και πλειστες αλλες στους τομεις των υπηρεσιων τουρισμου, ψυχαγωγιας κτλ κτλ.... Αυτες οι διαπιστωσεις -κυριως αυτες που αφορουν την θεση αυτων των τομεων στην διατηρηση και την αναπαραγωγη του συστηματων της οικονομιας της αγορας- νομιζω οτι πρεπει να μας οδηγησουνε να υιοθετησουμε περισσοτερο λεπτομερεις, συγκεκριμενους ή ακομα και διαφορετικους ορους για τους εργαζομενους σε αυτους τους τομεις (εμας τους ιδιους δηλαδη) ή να ορισουμε εξ'αρχης τον ορο 'προλεταριος' σε αλλη βαση... Προσωπικα, σε αυτο το θεμα νομιζω οτι για εργαζομενους που στην κοινωνικη και παραγωγικη κλιμακα μαλλον προς την μεσαια και ανωτερη διαστρωματωση ανηκουν, σιγουρα θα απεφευγα τον ορο 'προλεταριος'....
Ας ξεκινήσουμε με βάση τον ορισμό του προλετάριου. Ο ορισμός του όρου αυτού για μένα ανάγεται στο τι ορίζουμε ως εργατική τάξη. Υπάρχουν δυο ερμηνείες, μια κοινωνιολογική και μια ιστορική-υλιστική.
Με βάση την πρώτη υπάρχουν σε γενικές γραμμές τρεις τάξεις η ανώτερη, η μεσαία και η κατώτερη τάξη, μια υποκατηγορία της τελευταίας είναι η εργατική τάξη, ενώ πολλοί μισθωτοί ανήκουν στην μεσαία τάξη (π.χ. δάσκαλοι, δημόσιοι γιατροί, δημοσιογράφοι). Η κατάταξη γίνεται τόσο με κρίτηρια μισθολογικά, όσο και με κριτήρια κύρους, κλάδου, κατοικίας, μόρφωσης κτλ., αλλά κυρίως με βάση την «ουδέτερη» αστική οπτική ότι δεν υπάρχει ένας κύριος διαχωρισμός στο σώμα της κοινωνίας αλλά πολλοί επιμέρους διαχωρισμοί, όποτε η κάθε κατηγορία τοποθετείται ανάλογα με τις διαφορές της ως προς τους «πιο πάνω» και τους «πιο κάτω».
Με βάση την ιστορική υλιστική ερμηνεία (χρειάζεται να σου αναφέρω ότι βάση αυτής μιλάω;) υπάρχει στο σώμα της κοινωνίας μια κύρια αντίθεση που βασίζεται στις σχέσεις παραγωγής. Κάποιοι κατέχουν τα μέσα παραγωγής (αστική τάξη) και κάποιοι άλλοι το μόνο μέσο παραγωγής που κατέχουν είναι η εργατική τους δύναμη (προλεταριάτο), την οποία την νοικιάζουν καθημερινώς σε αυτούς που κατέχουν τα μέσα παραγωγής (π.χ. μηχανές, βιομηχανίες, εκπαιδευτικά εργοστάσια) έναντι ενός μισθού που φτάνει μόνο για να αναπαραγάγει την σχέση εξάρτησης, εκμετάλλευσης (σε προλαβαίνω, θεωρώ ότι ο καταναλωτισμός εμπεριέχεται στην σχέση εξάρτησης). Κάθε κατηγορία εμπεριέχει προφανώς διαβαθμίσεις και εσωτερικούς ανταγωνισμούς που όμως δεν ανατρέπουν την κύρια αντίθεση.
Η κύρια διαβάθμιση στο εσωτερικό των αστών έχει σχέση με την σημασία των μέσων παραγωγής που κατέχουν: Αυτοί που έχουν στην ιδιοκτησία τους την κύρια βιομηχανία παραγωγής των προϊόντων και καρπώνονται υπέρογκα ποσά υπεραξίας (μεγαλοαστοί). Αυτοί που κατέχουν θέσεις/γνώσεις κρίσιμες και πάντα χρήσιμες για την αναπαραγωγή του εμπορεύματος εργατική δύναμη (π.χ. ιδιωτικοί γιατροί, δικηγόροι,) και οπότε κατέχουν κι αυτοί κάποια κρίσιμα μέσα αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης με βάση τα οποία καρπώνονται έμμεσα μερίδιο της υπεράξίας των προλετάριων (ελεύθεροι επαγγελματίες μεσοαστοί). Αυτοί που κατέχουν μια μικρή περιουσία την οποία τζογάρουν στην αγορά προϊόντων και υπηρεσιών κι έτσι αποκτούν πρόσβαση στην κατοχή προϊόντων χρήσιμων επίσης για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης (π.χ. αλκοόλ) και με βάση αυτή την κατοχή πορεύονται επίσης ως ελεύθεροι επαγγελματίες, αλλά το ποσοστό κέρδους τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους μεγαλοαστούς από τους οποίους αγοράζουν τα προϊόντα (μικροαστοί, ελεύθεροι επαγγελματίες, αγρότες).
Ανάμεσα στην αστική τάξη και το προλεταριάτο τέλος υπάρχει και μια ιδιαίτερη κατηγορία μισθωτών που επειδή η δουλειά τους είναι η καταπίεση – ο διαχωρισμός ή η ιδεολογική ενσωμάτωση των προλετάριων για τις ανάγκες του κεφαλαίου, τα συμφέροντα που πηγάζουν από το ρόλο τους ταυτίζονται με τα συμφέροντα της αστικής τάξης, την οποία άλλωστε υπερασπίζονται με ιδιαίτερο ζήλο. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται π.χ. οι μπάτσοι, οι managers, οι επαγγελματίες συνδικαλιστές, οι μεγαλοδημοσιογράφοι κ.α. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε πολλούς χαρακτηρισμούς για όλους τους παραπάνω, δεν μπορούμε να πούμε όμως ότι αποτελούνε ξεχωριστή τάξη.
Στο εσωτερικό του προλεταριάτου τώρα υπάρχουν ενδοταξικοί διαχωρισμοί με βάση τόσο την εργατική δύναμη που πουλάει η κάθε κατηγορία (π.χ. κλαδικοί διαχωρισμοί) όσο και τις κοινότητες που φτιάχνουν οι προλετάριοι για να ξεπεράσουν τον διαχωρισμό τους σε άτομα (π.χ. εθνικοί διαχωρισμοί).
Θεωρώ ότι μιλάς περισσότερο έχοντας στο μυαλό σου αυτούς τους διαχωρισμούς στο εσωτερικό αυτού που αποκαλούμε τάξη και με βάση αυτούς τους διαχωρισμούς αναπαραγάγεις αυτό που αποκαλώ εργατίστική/αριστερίστικη ιδεολογία, όπου δηλαδή η ταυτότητα του μέλους της εργατικής τάξης δίδεται μόνο σε όσους δουλεύουν σε χειρωνακτικές δουλειές ή γενικά σε δουλειές που τοποθετούνται στην χαμηλότερη κλίμακα από άποψη κύρους και στην υψηλότερη από άποψη εκμετάλλευσης. Η εργατική τάξη προφανώς δεν είναι ένα ενιαίο πράγμα, οι συλλογικές ταυτότητες που δημιουργούνται στο εσωτερικό της όσο καλύπτουν ανάγκες κοινότητας, άλλο τόσο καλύπτουν κι ανάγκες ταυτότητας, αντιπαραθετικές όχι μόνο ως προς τα αφεντικά αλλά και απέναντι σε άλλους εργαζόμενους.
Ας ξεκινήσουμε από τα χαρακτηριστικά που δίνεις σε δουλειές που δεν θεωρείς προλεταριακές:
«Αποτελούνε κυρίαρχες παραγωγικές δομές στον δυτικό κόσμο»: Ο διαχωρισμός με βάση το αν είσαι γεννημένος στην Δύση ή στην Ανατολή είναι ο πιο σταθερός και χρόνιος διαχωρισμός που έχει επιβάλλει το κεφάλαιο στην παγκόσμια εργατική τάξη. Αν και για να επιφέρει κέρδος για τα αφεντικά η παραγωγή ενός εμπορεύματος π.χ. ένα παπούτσι απαιτείται τόσο η δουλειά πολλών ανατολιτών (τα παιδάκια στην Ινδία) όσο κι αρκετών δυτικών (μεταφορά, διαφήμιση, πώληση κ.α.), οι ανατολίτες με τους δυτικούς συνηθίζεται, ενώ συνεργάζονται για τα αφεντικά, να μην συνεργάζονται ποτέ ενάντια στα αφεντικά αλλά να σκοτώνονται μεταξύ τους όποτε τους πουν τα αφεντικά.
«Απαιτούνε μεγάλο βαθμό εξειδίκευσης»: Υπονοείς οπότε ότι μόνο οι ανειδίκευτοι εργάτες μπορούν να θεωρηθούν προλετάριοι. Ο διαχωρισμός με βάση την «ειδίκευση» νομίζω ότι είναι ένας κατεξοχήν διαχωρισμός που επιβάλλουν τα αφεντικά, στο βάθος κάθε δουλειά απαιτεί κάποιου είδους ειδίκευση που αποκτιέται πάλι μέσω της δουλειάς. Ακόμα και για μια μόνιμη θέση κουριερ, ανάμεσα σε κάποιον υπάλληλο που έχει δουλέψει δυο χρόνια και σε κάποιον που δεν έχει ξαναδουλέψει, το αφεντικό θα επιλέξει τον πρώτο. Αυτή η επιλογή διαχωρίζει αναγκαστικά τον «ειδικευμένο» από τον «ανειδίκευτο». Ο δεύτερος σκέφτεται ότι για να βρει δουλειά σε αυτόν τον κλάδο πρέπει να αποκτήσει προϋπηρεσία, οπότε πάει και δουλεύει «μαύρος» και για 3,60 στο σουβλατζίδικο της γειτονιάς. Η ύπαρξη «μαύρων» εργαζόμενων από την άλλη δυσκολεύει την θέση και των ειδικευμένων στον κλάδο. Και στην περίπτωση του τομέα των υπηρεσιών, πληροφοριών κανείς δεν γεννήθηκε ξέροντας τα μυστικά της δουλειάς. Πέρα από τις σπουδές, που και αυτές άμισθη εργασία είναι αλλά αξιολογούνται συνήθως ως μη σημαντικές από τα αφεντικά, τα αφεντικά θα κοιτάξουν κυρίως για προϋπηρεσία, που η προϋπηρεσία αποκτάται με τον τρόπο που περιγράψαμε και στους κουριερ, μόνο που εδώ ντύνεται με πιο εύηχες λέξεις όπως π.χ. «πρακτική άσκηση».
«στην κυρίαρχη αντίληψη θεωρούνται τομείς 'εξασφαλισμένοι'»: (Ξεπερνάω καταρχήν το γεγονός ότι η «κυρίαρχη αντίληψη» από όποιον και να εκφράζεται αναγκαστικά θα αναπαραγάγει όψεις της κυρίαρχης ιδεολογίας, αλλά ουσιαστικά αυτό αναλύω...). Οι μόνοι «εξασφαλισμένοι» εργαζόμενοι από απολύσεις απ’ ότι ξέρω είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι κι αυτών το καθεστώς αυτή την περίοδο αλλάζει. Γενικά οι εργαζόμενοι στο θέαμα και γενικά στον ιδιωτικό τομέα, λόγω της έλλειψης συλλογικών αντιστάσεων, δεν έχουν καμιά εξασφάλιση απέναντι στα αφεντικά, γι’ αυτό ένα σημαντικό κομμάτι εξ’ αυτών τους κάνει όλα τα χατίρια. Τα αφεντικά τρελαίνονται από την χαρά τους όταν οι εργαζόμενοι τους κάνουν όλα τα χατίρια, γι’ αυτό και αποκαθιστούν μια μειοψηφία αυτής της μερίδας (που ο λαός συνηθίζει να αποκαλεί «γλείφτες») και την προβάλλουν μετά στους υπόλοιπους εργαζόμενους ως την ιδανική εικόνα εργαζομένου που εκπροσωπεί όλους τους εργαζομένους με τους οποίους «συνεργάζονται». Από αυτή την διαδικασία προέρχεται η εικόνα που έχουν οι εργαζόμενοι σε χειρωνακτικές δουλειές ή στο εμπόριο ότι είμαστε «εξασφαλισμένοι»...
«καλύτερα αμειβόμενοι σε σχέση με άλλους»: Αυτό είναι από τα μεγαλύτερα ψέματα του θεάματος σε σχέση με τους «διανοητικούς» εργαζόμενους και τους εργαζόμενους γενικά... Γενικά με τους μισθούς τα αφεντικά δεν παίζουν. Αν θες σου προσφέρουν κύρος, δόξα, γνωριμίες, δωρεάν αγώνα paintball με τους συναδέλφους σου την Κυριακή αλλά παραπάνω λεφτά δεν σου δίνουν εκτός αν ανήκεις στην κατηγορία των managers και κάποιων εκ των «γλειφτών». Κατά τα άλλα ισχύει ότι είπα παραπάνω...
«ελάχιστα δείγματα έχουνε δείξει ότι συμμετέχουνε στο 'ταξικό-κοινωνικό' γίγνεσθαι»: Όρισε μου καταρχήν ποιοι εργαζόμενοι συμμετέχουν σε αυτό το γίγνεσθαι... Ίσως εννοείς πάλι τους εργαζόμενους που έχουν δυνατότητα συλλογικής αντίστασης οπότε ισχύει ότι και για τα προηγούμενα.
«μάλλον έλκονται περισσότερο από το καταναλωτικό γίγνεσθαι»: Η μέγιστη αντιστροφή που καταφέρνει η κυρίαρχη ιδεολογία είναι ότι τρεφόμενη από την απουσία συλλογικών αγώνων παίρνει την εικόνα καθενός ως άτομου και την παρουσιάζει ως την «αιώνια», «απαράλλαχτη» και «φυσική» εικόνα μας. Έτσι η κοινωνία μας σε γενικές γραμμές δεν είναι τίποτα άλλο από ένα σύνολο καταναλωτών, πολιτών και θεατών. Όποιος δεν έχει υπάρξει ή χρησιμοποιήσει κανέναν από αυτούς τους ρόλους έχει δικαίωμα να κάνει κριτική στους υπόλοιπους... Οι γενικεύσεις όμως αυτές έχουν πάλι σχέση με όλα τα παραπάνω...
(Άντε χρειάστηκαν δυο με τρεις λούφες Παρασκευής για να σου απαντήσω αλλά το τέλειωσα το σεντόνι)
Δημοσίευση σχολίου